header afbeelding

Blauwgroen netwerk (vervolg)

Ook scholen springen mee op de kar

Door de voorbeeldrol van de gemeente hebben we ook andere actoren kunnen motiveren om mee op de kar te springen.

  • Speelplaats Knipoog: de basisschool werd tijdens de paasvakantie 2021 helemaal onthard;
  • Speelplaats KVRI: in onze grootste school, de secundaire school Kardinaal Van Roey-instituut (1500 lln) werd eind 2021 de speelplaats helemaal onthard! In 2022 werd een groen plein in de plaats aangelegd.

Ook andere scholen hadden plannen om te ontharden en outdoor leren aan te moedigen. Een intentieverklaring ‘Samen werken aan het duurzaamste schooldomein van Vlaanderen’ verzamelde opportuniteiten die bij een rondgang door de verschillende actoren werden benoemd. Het was een tekst die wil engageren, verbinden, zin geven én zin verlenen, als startpunt om samen op weg te gaan. Het ging verder op de inspiratie, de visie en identiteit die ook dit consortium van patrimonium-eigenaars in de omgeving van het brede scholendomein samenbrengt: de lijm om samen aan die geschiedenis, missie en het rijke erfgoed van de zusters verder te schrijven.

De prille intentieverklaring die alle partners ondertekenden in het najaar van 2021 was toen een onderdeel van een subsidieoproep ‘blauwgroene dooradering in de bebouwde ruimte’ van de Vlaamse overheid. De gemeenschappelijke wil om terug een “samen-project” te realiseren stond centraal. Het was concreet de wil en ambitie om consequent meer groene ruimte te creëren en het groene karakter van het scholendomein als een troef uit te spelen. Dat betekent effectief meer groene ruimte, ontharding, een opruimkaart op het domein door verstandiger samen keuzes te maken inzake aanrijroutes, wegen, parking, gemeenschappelijke functies op het domein, biodiversiteit en kwalitatief groen, outdoor teaching, enz.

(Uit: Opportuniteit 3 – Gedeeld ruimtegebruik en ‘uitbreken’)

“De campus mag dan ruim zijn met zijn 8 ha, toch is de ruimte ook beperkt voor alle leerlingen en functies. Gedeeld ruimtegebruik op de campus enerzijds en meer uitbreken en samenwerken buiten de campus anderzijds moeten we verder durven exploreren. De uitwerking van een masterplan moet kansen bieden om niet enkel over het muurtje te kijken maar ook écht out of the box te denken en een integrale campusbrede visie te ontwikkelen i.f.v. infrastructuur en buitenruimte op mobiliteit, veiligheid, hemelwater, afvalwater, groen(beheer), parkeren, verbindingswegen, diensten, enz. We zijn ervan overtuigd dat gedeeld gebruik binnen de campus extra ruimte kan bieden om alle functies waar te maken.”

Ook de buurgemeenten van Neteland

Wedstrijd tegelwippen

In de regio was er een wedstrijd “tegelwippen”. Vorselaar won met Neteland die wedstrijd.

Traject “GeWOONtebreker”

De vijf gemeenten van het Neteland zijn vorig jaar gestart met geWOONtebreker. Door samen te werken rond duurzame thema’s willen we wonen en leven in het Neteland aangenamer maken. Tijdens een eerste voortraject dachten de lokale besturen samen met de provincie al even na over hoe de ideale gemeente er uitziet. Hieruit kwam naar voren dat we in de woonkernen nog meer willen inzetten op de verbinding tussen natuur, mensen en plekken. Nadenken over een aangenaam Neteland is één, maar we willen vooral ook ‘doen’. De werkgroep werkte enkele acties uit. In 2022 wordt een vervolg voorzien met een meer VISIEGERICHT TRAJECT voor de toekomst.

Belang van ontharding en vergroening

Het is goed dat Vorselaar daarin al langer proactief een visie ontwikkelde want de realiteit van watersnood en droogte deed de voorbije jaren erg van zich spreken. We maakten daartoe zowel een geïntegreerd basishemelwater-en droogteplan én een lokaal energie- en klimaatplan.

Klimaat

Elke dag opnieuw worden we met de neus op de feiten geduwd: het klimaat is veranderd. Denk maar aan de droogteproblematiek, de stijging van de globale temperatuur (en het effect voor milieu en landbouw) maar ook de gevolgen ervan: bv. vorig jaar grote overstromingen in Wallonië. Bewuster een duurzaam beleid voeren is dus belangrijk.

Vorselaar is gelukkig een erg groene gemeente waarin klimaat, duurzaamheid, natuur, water en groen een rode draad zijn doorheen het gehele beleids- en meerjarenplan, een blijvende ambitie en uitdaging. De klimaatverandering, de roep om een meer duurzame toekomst, de verantwoordelijkheid die de lokale overheid daarin draagt en de dringendheid om dit concreet aan te pakken, zorgt ervoor dat Vorselaar hier echt een lans voor wil breken.

De gemeente Vorselaar ondertekende in het recente verleden de Burgemeestersconvenant 2030, keurde als één van de eerste gemeenten in Vlaanderen het lokaal energie- en klimaatplan samen met een geïntegreerd basishemelwater- en droogteplan goed en ondertekende het Lokaal Energie- en Klimaatpact. Op basis van deze plannen willen we het openbaar domein klimaatrobuust (her)inrichten, werk maken van groenblauwe netwerken als basis voor klimaatadaptie en private ontwikkelingen klimaatrobuust sturen. Deze plannen sluiten naadloos aan bij de duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s). Doelstellingen als ‘goede gezondheid en welzijn’, ‘minder ongelijkheid’ of ‘duurzame steden en gemeenschappen’ worden concreet vertaald in deze plannen.

In 2020-2021 volgde Vorselaar samen met de andere Neteland-gemeenten het traject “geWOONtebreker”. In dit traject ligt de focus op ontharding en veerkrachtige dorpskernen. Vorselaar is eveneens pilootgemeente ontharding en laureaat “Natuur in je buurt”.

Een gemeenschappelijk visietekst ‘het duurzaamste schooldomein van Vlaanderen’, opgemaakt i.s.m. scholen, Regionaal Landschap, gemeente, congregatie en stichtingen, heeft de ambitie om te komen tot het duurzaamste scholendomein van Vlaanderen. Met al de principes en doelstellingen geformuleerd in de plannen en teksten willen we rekening houden in een globale beleidsvisie over de dorpskern van Vorselaar.

Kom meer te weten over het Lokaal energie- en klimaatplan!

Droogteproblematiek

De droogteproblematiek is ook Vorselaar bekend. Meer nog: de gemeente heeft van in het beginmee aan de kar getrokken om die problematiek proactief aan te pakken. De gemeente was één van de eerste gemeenten in Vlaanderen die een eigen droogteplan had en maakte meteen een geïntegreerd basishemelwater- (i.s.m. IMDC en Pidpa/Hidrorio) en droogteplan. De gemeente was samen met Kasterlee en IOK ook de penhouder voor een regionaal, Kempens droogteplan. Vorselaar koppelde dat aan een lokaal geïntegreerd energie- en klimaatplan.

Bij de opmaak van het 1e basishemelwater- en droogteplan maakten we gebruik van een aantal themakaarten. Dat zit allemaal vervat in een omstandig en geïntegreerd document. De watersysteemkaarten van Jan Staes zijn daarbij gebruikt maar ook de kaarten uit het klimaatportaal (VMM) die bij de grafische bijlagen te vinden zijn. Daaruit blijkt dat een investering in groenblauwe klimaatadaptieve maatregelen in onze urbane zone essentieel is om hittestress tegen te gaan, alsook om wateroverlast te vermijden. Uit de inventarisatie van die themakaarten kregen we een goed zicht op de mogelijkheden om hemelwater op te vangen en te verwerken op het grondgebied van onze gemeente. Met deze kaarten als basis deelden we het grondgebied van de gemeente op in een logisch geheel van 18 concrete deelzones. Voor elk van die deelzones werkten we een aparte visie op maat uit. De brongerichte aanpak van de ladder van Lansink was daarbij de leidraad. Voor elke deelzone werkten we een fiche uit die de volgende inhoud heeft:

  • Gebiedseigenschappen
  • Toekomstige visie
  • Gerealiseerde projecten
  • Ruimte voor water
  • Tabel met deelzone-specifieke kenmerken

Uit de kaart (Jan Staes e.a.) blijkt dat de urbane zone van Vorselaar slecht scoort qua waterinfiltratie.

De analyses passen volledig in de totaalvisie van ons gemeentelijk beleid:

  • Gebiedsdekkend RUP kern dat gebruikt werd bij de opbouw van de visie.
  • Volledige strateninventaris met langetermijnplanning (tot 2046) vervanging riolering en ontharding wegenis.
  • Vademecum ‘(Her)inrichting openbaar domein’ dat ontstaan is om minder ‘ad hoc’ te werken en te komen tot een lange termijn aanpak op basis van principes om zo een uniform straatbeeld na te streven.
  • Concreet rioleringsmeerjarenprogramma tot 2028.
  • Maximaal verharding uitbreken waar mogelijk (Vorselaar ambassadeur).
  • Een geïntegreerd klimaat-, droogte- en basishemelwaterplan, unaniem goedgekeurd door de gemeenteraad!

In de toekomstvisie van ons basishemelwater- en droogteplan worden onder meer volgende plaatsen/straten uitdrukkelijk benoemd:

  • Schooldomein: ontharden van speelplaatsen
  • Lepelstraat-Dijkbaan: ontharden, vergroenen, infiltreren in functie van eventuele aanwezige wateroverlast, vertraagd afvoeren
  • Omgeving Merellaan: infiltreren in functie van eventuele aanwezige wateroverlast
  • Omgeving Schranshoeve: ruimte voor openbare waterberging
  • Deze zones vormen groenblauwe longen die Noord-Zuid en Oost-West het centrum dooraderen om letterlijk lucht en verkoeling te bieden aan het dorpscentrum.

Vorselaar wil mee verantwoordelijkheid nemen voor meer waterinfiltratie en was daarom één van de pilootprojecten in Vlaanderen inzake ontharding (2019-2022). De gemeente kreeg een belangrijke subsidie om op een heel zichtbare plaats, aan de Markt en omgeving, te ontharden. Met dat project werd Vorselaar provinciaal laureaat in een wedstrijd van ANB (2019) en werd Vorselaar officieel ambassadeur in ontharding. De gemeente zal dit jaar haar centrale marktplein autovrij maken, ontharden en vergroenen. Ze zal naast het groener heringerichte plein een grotere, trage en groene verbinding creëren. Naar aanleiding daarvan werd het ontharden definitief verankerd in een meerjarenplan en een vademecum openbaar domein.

Naast het traject “geWOONtebreker” is Vorselaar eveneens kandidaat om in een ambitieus Vlaams programma verder te ontharden en een echt blauwgroen netwerk te creëren waarin meer waterinfiltratie (regenwater – blauw) en meer groenvoorzieningen (biodiversiteit, planten en bomen – groen) hand in hand gaan. In dat dossier gaat het over een investering van 1,6 mio euro.

Het is dus duidelijk dat ontharding een uiterst belangrijke toetssteen zal worden in elk nieuw bouwproject in het dorp. Er werd een extra toets voorzien in het droogteplan.

Bekijk ook het goedgekeurde basishemelwater- en droogteplan!