Riolering – wat & hoe

Riolering || Van studie tot ontwerp || Waarom grachten? || Een beperkte oprit || Vuil water en regenwater scheiden || Wat kan je nog meer doen? || Standaardproces/het verloop van rioleringswerken

Riolering

Alle lidstaten van de EU, en bij uitbreiding alle gemeenten daarbinnen, moeten erg zwaar investeren in de aanleg van riolering en het scheiden van afval- en hemelwater. We hebben daar zelf ook baat bij (zie “waarom scheiden”).

Er komt -eindelijk- een oplossing voor het vuil water. Bij zo’n rioleringsprojecten komt altijd veel kijken. Het is niet leuk om in zo’n werken te zitten … ze zijn echter onvermijdbaar.

Dat zorgt zeker voor wat hinder maar het dient wel een groter doel en is een duurzame oplossing voor de toekomst. We coördineren die werken zelf mee waardoor we meteen alle nutswerken (water, elektriciteit, gas, kabel) in synergie laten meegaan. Op die manier zullen er de komende jaren geen aparte werken meer nodig zijn.

De huidige straten hebben de laatste jaren al veel geleden en zijn aan vervanging toe. We voorzien dus meteen een volledig nieuwe straat. Daarin worden ook mobiliteitsingrepen voorzien. Waar mogelijk zullen we meteen ook de bovengrondse leidingen (kabel, elektriciteit) ondergronds brengen waardoor het straatbeeld ook veel mooier wordt.

I. Van studie tot ontwerp

Wie beslist waar er rioleringswerken worden uitgevoerd?
Jaarlijks draagt het Vlaamse Gewest een pakket met projecten op die bijdragen tot de realisatie van de Europese Kaderrichtlijn Water. Het doel van deze kaderrichtlijn is de waterkwaliteit in Europa veilig stellen en de gevolgen van overstromingen en perioden van droogte afzwakken. Kortom, het verplicht ons om duurzaam om te springen met water.

Scenario’s afwegen
Van zodra de opdracht voor een project is ontvangen, zoeken we naar een geschikte inplantingsplaats voor een waterzuiveringsinstallatie of naar mogelijke tracés voor een collector.

In deze fase worden alle mogelijke scenario’s om de projectdoelstelling te bereiken, tegen elkaar afgewogen. Daarbij houden we rekening met de ecologische, economische en maatschappelijke aspecten, zoals de aanwezigheid van handelaars, scholen, ziekenhuizen, … langs het tracé.

Verschillende scenario’s hoeft niet te betekenen dat er verschillende tracés onderzocht worden, binnen eenzelfde tracé kan bijvoorbeeld de diepte van de riolering variëren.

Grondonderzoek
In de haalbaarheidsfase test het studiebureau de kwaliteit van de grond binnen de verschillende scenario’s. Via proefboringen en sonderingen neemt een gespecialiseerd bureau bodemstalen. Sommige grondsoorten kunnen moeiteloos grote belastingen weerstaan, terwijl andere minder geschikt zijn. Met een grondonderzoek worden de kenmerken van de grond beschreven. De uitvoering van de werken kan dan worden aangepast aan het soort ondergrond. Waar deze proefboringen op private gronden gebeuren, worden de betrokken eigenaars hiervan op voorhand verwittigd.

Ontwerp en grondverwerving
Eens een scenario gekozen, wordt het verder in detail uitgewerkt. Vaak betekent dit bijkomende grondonderzoeken, opmetingen door landmeters en proefsleuven voor de lokalisatie van nutsleidingen.

De werken naderen
Als het ontwerp helemaal klaar is, worden alle nodige vergunningen aangevraagd. Dit is meestal ook het moment waarop de afkoppelingsdeskundige zijn bezoeken start. Waar men een gescheiden opvang voor regen- en afvalwater aanlegt, wordt aan de omwonenden namelijk gevraagd om ook op hun private terrein het regenwater af te koppelen van de riolering.

Van zodra de werken gegund zijn aan een aannemer, organiseren we een infoavond voor de buurt, waar er meer concrete informatie wordt gegeven over het verloop van de werken, zoals de timing en de fasering.

II. Waarom grachten?

Meer info over aanloop naar rioleringswerken

Een gemengde riolering (afvoer van afvalwater en hemelwater via dezelfde buis) brengt problemen met zich mee:

Bij hevige neerslag kan de riolering het afvalwater niet verwerken en wordt het teveel automatisch in de dichtstbijzijnde waterloop geloosd, met geurhinder en slechte waterkwaliteit tot gevolg.
Bij extreme neerslag kan het afvalwater in de riolering zo snel stijgen dat het afvalwater via rioleringsputten en straatkolken tot op straat of tot in je woning komt met overstromingen, geurhinder en waterschade tot gevolg.
Als het hemelwater rechtstreeks op de rioleringsbuizen is aangesloten, infiltreert het niet voldoende in de bodem. Dit veroorzaakt een verdroging van de bodem en mogelijke aantasting van de grondwaterreserves.
Het hemelwater verdunt het afvalwater waardoor de zuiveringsinstallaties minder goed werken.

Daarom wordt er overal, verplicht ook in het kader van de Europese richtlijn, ingezet op gescheiden riolering. Daarbij wordt het hemelwater gescheiden gehouden van het afvalwater:

Een aparte riolering voert het afvalwater af naar een zuiveringsinstallatie.
Een aparte afvoer voert het hemelwater af naar een beek, waterloop of rivier. Onderweg infiltreert het op natuurlijke wijze in de ondergrond. Grachten zijn dus noodzakelijk om dat hemelwater te laten infiltreren én desgevallend te vervoeren naar de dichtst bijzijnde waterloop.

Voor nieuwbouwwoningen is een gescheiden afvoer al lang, in Vorselaar sinds 1 januari 2009, verplicht. Voor bestaande woningen geldt de verplichting wanneer in de straat een gescheiden riolering wordt aangelegd.

III. Een beperkte oprit

Er moeten overal terug grachten komen. Daardoor kunnen niet al de bestaande opritten en overkluizingen behouden blijven. Dat vergt aanpassingen maar dat is ook verplicht. In het kader van de “Europese kaderrichtlijn water” maar ook als verplichting voor de Vlaamse overheid, moeten we zoveel mogelijk meters grachten openen (om daar het hemelwater op te vangen). We waken er echter altijd over dat het comfort van de bewoners maximaal gewaarborgd blijft. Zo zullen de baangrachtoverkluizingen afhankelijk van de noden zo ruim mogelijk, weliswaar met een maximumbreedte van 6m tussen de kopmuren, aangelegd worden. Elders, in andere gemeenten, is die maximum overkluizing vaak maar 4 of 5 meter. In heel uitzonderlijke gevallen kan men, in het kader van beroepsactiviteiten en op basis van een gemeentelijk reglement, breder gaan tot 8m. In dat kader komt de technische dienst zelf bij de meeste eigenaars thuis langs waar er een discussie over de oprit mogelijk is. Daarin wordt getracht om zo praktisch mogelijk mee te denken … maar weliswaar binnen de beperkingen dat we niet breder kunnen gaan dan of meer kunnen doen dan we nu al (maximalistisch) voorzien.

IV. Vuil water & regenwater scheiden?

Waarom

Water is kostbaar. Om te vermijden dat het schaars en dus onbetaalbaar wordt, kunnen we er maar beter zuinig mee omspringen. ook een goed werkend rioleringsstelsel zorgt er mee voor dat onze voorraad drinkwater gegarandeerd blijft. Precies daarom wil men verhinderen dat het hemelwater dat op je dak valt, maar ook op je terras of oprit, in de riolering terechtkomt.

Afwassen, een douche nemen, het toilet doorspoelen … We gebruiken allemaal gemiddeld zo’n 120 liter water per dag. Dat vervuild water moet eerst gezuiverd worden vooraleer het terug kan naar de natuur. En dat gebeurt in een waterzuiveringsinstallatie. Hemelwater is tamelijk proper en hoeft niet gezuiverd te worden. Komt het in de riolering terecht, dan belast het alleen maar de riolen en de zuiveringsinstallatie. Bij hevige regenbuien kunnen de rioleringsbuizen het overtollige water niet aan, en zo komt vuil rioolwater vaak terecht in een waterloop. Een gescheiden riolering heeft dus niets dan voordelen:

De waterzuiveringsinstallaties zuiveren het afvalwater beter en sneller.
De kwaliteit van het water in de rivieren verbetert.
Het risico op overstromingen wordt kleiner.
Het grondwaterpeil wordt aangevuld en zo blijven onze drinkwatervoorraden gegarandeerd.
Er zijn geen grote leidingen nodig om afvalwater af te voeren naar de zuiveringsinstallaties.

Regenwater hoort niet thuis in de riolering
Schoon water dat op de riolering zit, verdunt het afvalwater dat op de zuiveringsinstallaties toekomt. Daardoor vermindert het rendement van het waterzuiveringsproces . Al dat water transporteren via de riool, kost ook bijzonder veel energie. Daar hangt vanzelfsprekend een prijskaartje aan, zowel ecologisch als economisch. Als een riool zich helemaal opvult met regenwater, kan er ook water op straat komen te staan. Door het bijkomende debiet gaan bovendien de overstorten op het rioleringsstelsel vaker werken. Zo komt er sneller ongezuiverd water in onze waterlopen terecht. Allemaal redenen om regenwater zo veel mogelijk te scheiden van huishoudelijk afvalwater.

Afkoppelen is verplicht
Bij de aanleg of heraanleg van rioleringen wordt in de meeste gevallen een gescheiden rioolstelsel aangelegd. Dit wil zeggen dat het afvalwater en regenwater afzonderlijk worden afgevoerd. Het afvalwater vertrekt richting rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) waar het wordt gezuiverd. Het regenwater kan je hergebruiken, wordt ter plaatse geïnfiltreerd of naar grachten en waterlopen afgevoerd.

Het scheiden van regenwater en afvalwater beperkt zich niet tot het openbare gedeelte. Ook het regenwater en afvalwater van je woning moet gescheiden worden zodra er een gescheiden stelsel in je straat wordt aangelegd. Dit is het zogenaamde ‘afkoppelen’ van regenwater. Dit betekent dat je tot aan de rooilijn aparte leidingen moet voorzien voor rioolwater en regenwater.

Particulieren die bouwen of grondig verbouwen zijn ook verplicht om regen- en afvalwater te scheiden.

Hoe

Bij een gescheiden riolering moet men de afvoer van het hemelwater scheiden van de afvoer van het afvalwater. We noemen dit afkoppelen. Voor nieuwbouwwoningen of bij grote verbouwingen moet deze scheiding voorzien zijn in de bouwplannen en staat je architect en/of aannemer je hierin bij. Bij rioleringswerken moeten ook al de oudere woningen verplicht afkoppelen.

Ruime tijd voor de start van de rioleringswerken organiseert Pidpa Hidrorio samen met gemeente een infoavond. Je komt er meer te weten over de impact van het project en wat jij kunt doen. Je maakt er ook kennis met je afkoppelingsadviseur.

Bekijk ook de presentatie over de afkoppelingen Download

1) Gratis deskundige begeleiding
De afkoppelingsadviseur komt bij je langs en brengt je huidig rioleringssysteem in kaart. Hij of zij doet een voorstel tot aanpassing van het systeem, rekening houdend met de bestaande riolering van je huis. Jullie zoeken samen de beste en goedkoopste manier om het afvalwater aan te sluiten op de riolering en om het hemelwater af te koppelen van het afvalwater.

2) Uitvoering van de werken
Zodra het rioleringsproject in je straat wordt uitgevoerd, kun je met de werken starten en het voorstel van de afkoppelingsadviseur in de praktijk omzetten.

>> Verschillen tussen halfopen of open bebouwing
Als algemeen principe geldt dat al het regenwater afkomstig van dakoppervlakken en andere verharde oppervlakken moet afgekoppeld worden.

Voor een bestaande gesloten bebouwing moet enkel het regenwater van die verharde oppervlakken worden afgekoppeld, waarvoor geen leidingen onder of door het gebouw moeten worden aangelegd.
Voor een bestaande halfopen of open bebouwing is een volledige scheiding van het afvalwater en regenwater verplicht. Het regenwater wordt bij voorkeur gebruikt in of rondom de woning of geïnfiltreerd in de bodem. Overtollig regenwater kan dan op de gracht of regenwaterleiding in de straat aangesloten worden.

>> Een afkoppelingsdeskundige helpt je op weg
Regen- en afvalwater scheiden, niet iedereen weet hoe daaraan te beginnen. Daarom wordt een afkoppelingsdeskundige aangesteld die een afkoppelingsdossier opmaakt per woning. Na het huisbezoek ontvang je een dossier met:

een inventarisatie van de bestaande toestand,
een plan van de ontworpen toestand met IBA,
een beschrijving van de uit te voeren afkoppelingswerken,
een overeenkomst tussen jou en de stad/gemeente.

3) Controle van de afkoppelingswerkzaamheden
De Vlaamse milieuwetgeving verplicht je om je afvalwater en hemelwater te scheiden. Daarom komt een erkende keurder langs van zodra je straat heraangelegd is. Hij of zij controleert of alle werken bij jou goed uitgevoerd zijn.

www.pidpa.be/afvalwater/aansluiting/keuring-aquaflanders

4) Hoe komen PIDPA Hidrorio en de gemeente tussen in die werken?
Elke woning in Vlaanderen moet uiteindelijk op de één of andere manier worden aangesloten op riolering. Vaak gebeurt dat na een collectieve aanleg van riolering. Er zijn in sommige, meer afgelegen, zones ook IBA’s (individuele behandeling afvalwater). Elke Vlaming dient ook een éénmalig aansluitrecht van 530 euro te betalen vanaf het moment dat men aansluit op de riolering.

Bij nieuwbouwwoningen is er al meer dan 10 jaar een verplichting om zelf te voorzien in een gescheiden stelsel. Zij krijgen daar dus geen tegemoetkoming voor omdat de verplichting er al was.

Voor oudere woningen waar een rioleringsproject wordt gerealiseerd, komen zowel PIDPA Hidrorio als de gemeente tussen. Hidrorio betaalt in collectieve aanlegprojecten voor die mensen zelf het aansluitrecht omdat van die eigenaars natuurlijk ook een extra inspanning wordt gevraagd om zelf af te koppelen op eigen terrein.

Voor die werken om een gescheiden systeem voor de afvoer van hemelwater en huishoudelijk afvalwater te creëren op eigen terrein, kun je dan ook rekenen op een mooie premie van de gemeente: 250 euro forfaitair als je kan aantonen dat de werken correct zijn gebeurd (zie keuring), tot 500 euro indien je facturen kan voorleggen van die werken die 500 euro of meer bedragen.

Let wel: de premie geldt niet als de ingrepen opgelegd werden in een (bouw)vergunning. Meer weten? Neem contact op met de milieudienst: Nele Vleugels, 014 50 71 29 of milieu@vorselaar.be

V. Wat kan je nog meer doen?

Naast de verplichte aanleg van een gescheiden stelsel, kun je nog een aantal extra maatregelen nemen om de waterhuishouding gezond te houden. Zo kun je:

een hemelwaterput installeren die het hemelwater opvangt dat op je dak terechtkomt. Die put sluit je aan op een pompsysteem zodat je het water kunt gebruiken om het toilet door te spoelen, de was mee te doen of je tuin te besproeien. Zo bespaar je al snel tot 50 % op je drinkwaterverbruik.
een infiltratievoorziening aanleggen waardoor het water van de dakgoot of het terras in de bodem sijpelt. Dat kan zowel bovengronds als ondergronds. Bij bovengrondse infiltratie gaat het hemelwater de grond in via een waterdoorlatende bestrating zoals poreuze stenen, grastegels of andere materialen. Die manier is vaak goedkoper dan extra regenwaterbuizen naar de straat te leggen. Bij ondergrondse infiltratie wordt het water via de afvoerbuizen van regenwater op je domein verzameld en naar de infiltratievoorziening gebracht.
een groendak aanleggen met vetplanten, mossen en kruiden. Dit verlaagt de afvoer van hemelwater met minstens de helft. Een groendak isoleert ook goed en brengt verkoeling in de zomer.
het hemelwater afvoeren naar een vijver, gracht of beek op je eigendom.

VI. Standaardproces/het verloop van rioleringswerken

Als het startschot gegeven is, betekent dat niet dat er onmiddellijk rioleringsbuizen in de grond komen. Eerst krijgen archeologen de kans om in de zones die tijdens het vooronderzoek interessant bleken, op zoek te gaan naar waardevolle resten uit het verleden.

Vervolgens moeten vaak ook de nutsvoorzieningen voor water, gas, elektriciteit of internet verplaatst of aangepast worden. Het zijn de nutsbedrijven zelf die hiervoor contact opnemen met de bewoners. Mogelijk moeten er ook bomen worden gerooid, om voldoende plaats te maken voor de werken.

Daarna is het de beurt om de werfzone voor te bereiden. Om de riolering te kunnen aanleggen in droge ondergrond, is het vaak noodzakelijk om de grondwaterspiegel te verlagen. Hiervoor wordt een bemaling of droogzuiging geplaatst. Deze installatie kan plaatselijk voor geluids- of trillingshinder zorgen. We proberen de hinder echter tot een minimum te beperken.

Met het afbakenen van de werfzone en de plaatsing van de signalisatie voor de omleidingen en de bereikbaarheid van de lokale handelaars, krijgt de werf stilaan meer vorm.

hwww.aquafin.be/nl-be/particulieren/waar-werken-we/verloop-tijdens-de-rioleringswerken

Allereerst wordt het wegdek opgebroken. Wanneer dit over een lange afstand gebeurt, brengt de aannemer een laag steenslag aan, zodat de woningen zo lang mogelijk bereikbaar blijven met de wagen.
Vervolgens graaft de aannemer over een korte afstand een diepe sleuf. Daarin legt hij de rioleringsbuizen. Daarna wordt de sleuf gedempt en wordt het volgende stuk uitgegraven. Waar de nieuwe riolering al geplaatst is, brengt de aannemer een nieuwe steenslagverharding aan. Op die manier schuift de “rioleringstrein” langzaam op.
Voet- en fietspaden houden we zoveel mogelijk toegankelijk. Ben je rolstoelgebruiker, plan je een speciale gelegenheid (zoals een verhuis of een huwelijk) of is je handelspand gelegen in de werfzone? Laat het ons zo snel mogelijk weten. Dan zorgen we voor een maximale bereikbaarheid en veiligheid.
Als de rioleringswerken binnen een fase afgerond zijn, dan wordt daar de wegenis hersteld. Vaak worden de boordstenen en straatkolken ter plaatse gestort in beton, waardoor die gedurende enkele dagen niet overrijdbaar zijn. De toplaag asfalt wordt vaak over verschillende fasen tegelijk aangebracht, zodat het wegdek geen naden vertoont.