Buurten ontharden

Vorselaar breekt uit!

De jongste jaren hebben we al heel wat vernieuwingen aangebracht in ons dorpscentrum, zoals pleintje Heikant (2011), Kerkplein (2013), Kerkstraat (2014), Cardijnlaan (2016), pleintje Tip (2016) en pleintje Spieke (2017), Mgr. Donchelei (2018), Boulevard (2020), gemeentepark (2021) en allerlei (ver)nieuw(d)e paadjes. Bij deze werken legden we de nadruk op meer ontmoetingsruimte, meer groen en meer ontharding. Als sluitstuk van de dorpskernvernieuwing gaan we nu het Marktplein vernieuwen en een echt gemeentepark aanleggen.

De gemeente kreeg waardering voor de aanpak en werd begin 2019 uitgekozen als “provinciale laureaat” inzake ontharding en vergroening. De Vlaamse overheid was ook enthousiast over onze uitgebreide inspanningen om te ontharden en nam Vorselaar op als één van de pilootprojecten in die ontharding. De gemeente kreeg een belangrijke subsidie van 250.000 euro.

Ondertussen maakte de gemeente ook een geïntegreerd basishemelwater- en regenwaterplan en een klimaatplan. Daarin wordt verregaand gewerkt aan meer ontharding. Dat is nodig voor onze toekomst, voor onze natuur maar ook de landbouw die ook fel gehypothekeerd wordt door droogte. De titel is een knipoog naar het gebruik van minder beton/asfalt/verharding en meer groen. Dat is een Vlaamse ambitie waaraan elke gemeente invulling moet geven; elke gemeente moet daarbij ook rekening houden met de klimaatverandering en de noodzaak om water op te slaan. De werktitel van ons project “Vorselaar breekt uit” heeft ondertussen al heel wat acties met zich meegebracht. Denk maar aan het extra groen rond de Kerk, de heraanleg van de groenzone aan het begin van de Donchelei en Boulevard, het gemeentepark, de ontharding in De Knipoog, het uitbreken van de parking aan het Kardinaal Van Roey-instituut, enzovoort. Ook heel wat straten worden in de toekomst smaller gemaakt of deels onthard om ook daarin structureel meer ruimte te maken voor blauw (water) en groen (beplanting, bomen, biodiversiteit).

Samen met de inwoners en de buurten!

Vorselaar won samen met Neteland recent ook het eerste Kempische kampioenschap “Tegelwippen” en is hiermee de beste ontharder van de Kempen. We moeten ambitieus blijven. Buurten zijn daarin de ideale partners. Het idee van een buurtenwedstrijd “Vorselaar breekt uit” kwam al meermaals ter sprake in het buurtenoverleg. Via buurten kunnen we ook burgers meer sensibiliseren. Verschillende buurten zullen getriggerd worden om onthardingsideeën voor te stellen. De beste ideeën worden beloond.

Door het realiseren zelf:

De eerste tegels kunnen er symbolisch uitgehaald worden of het kan een symbolische aanplanting van de eerste boom zijn. De gemeente betaalde de extra kosten natuurlijk maar ook inwoners (en kinderen bv.) mochten meewerken aan hun eigen project en eigen straat.

Door een extra beloning voor de buurten:

1^e PRIJS: we reikten de eerste prijs uit, met persaandacht en er was een echt buurtfeest met een frituur in de straat.

2^e PRIJS: we brachten een ijsjeskar (Ijssloeberke) langs in jullie straat op het moment dat we de eerste realisatie deden; alle buren waren welkom om mee te toosten op de eerste onthardingsactie.

3^e PRIJS: bij de eerste spadestreek nodigden we de buurt uit en overhandigden we een waardebon/Vorselaarse geschenkbon voor de buurtvereniging die ze vrij kunnen besteden bij een volgende verbindende buurtactiviteit (bv. buurtfeest).

De Schransstraat en de Kardinaalswijk hebben sterk geïnvesteerd in ontharding en ontvingen een extra beloning!

WAAROM ontharden?

Ontharden als de bodemafsluiting verminderen door verharding weg te nemen is voor ons een middel in functie van klimaatadaptatie: milderen van hittestress, verminderen van risico op overstromingen door meer infiltratie, meer opslag van CO2 en een betere bodemkwaliteit en meer ruimte voor groen creëert ecologische infrastructuur ifv biodiversiteit en op die manier meer weerbaarheid van onze ecosystemen om klimaatwijziging aan te kunnen. We benadrukken naar onze bewoners ook het maatschappelijk en gezondheidsbelang van ontharding: bv ifv de luchtkwaliteit, recreatie en ontspanningsmogelijkheden dicht bij huis voor onze bewoners. Daarnaast profileren we ‘Vorselaar Natuurlijk’, daarom hebben we ook veel aandacht voor robuuste groene ruimte.

Ruimte voor water betekent ook op kleinere schaal water zichtbaar maken in de straat en infiltratie-/bufferbekkens onderdeel van de publieke ruimte laten zijn. Dat zorgt voor beter beheer van de watercyclus. Ruimte voor water in de urbane zone betekent dat de gemeente beter kan omgaan met de verschillende klimatologische effecten: de grondwatertafel wordt aangevuld, verkoeling vindt plaats aan het wateroppervlak en door verneveling. Groenblauwe netwerken vormen een aangename omgeving om te vertoeven. Kortom, meer water en infiltratie in het centrum reguleert de waterketen beter en heeft een positieve invloed op hittestress.

HOE ontharden?

Ontharden kan een kleine of grote actie inhouden. Het kan enerzijds gaan over het uitbreken van enkele tegels op de hoek met een andere straat (vroeger dichtgelegd met klinkers of tegels om het onkruidvrij te maken) en daar terug een groen plantvakje van maken. Het kan in een centrumstraat gaan om tegels die wijken voor een klimplant of voortuintjes die onthard worden door de buren. Het kan echter ook verder gaan en bv. een voorstel inhouden tot een grotere heraanleg.

We ontwikkelden met de zogenaamde RE-MOVE bijvoorbeeld een ander wegprofiel in Vorselaar waarbij wegen versmald worden en veel groener en blauwer worden aangelegd. Die methodiek kan verregaand en consequent toegepast worden, zoals in de recente Proostlaan:

Met karrensporen langs woningen volstaat één rijvak voor alle gebruikers: zeker op plaatsen met bestemmingsverkeer. Bermen kunnen dan weer ingezet worden voor natuurlijke regenwaterinfiltratie. Om kosten te spreiden en geesten te laten rijpen kan in eerste instantie mentale ontharding een tactiek zijn. Dit kan op verschillende manieren (tegelijk) zoals woonerf, speelstraat of doodlopende straat invoeren, proefopstellingen voor wegversmallingen, asfalt die voor 1m overal wordt onthard, optische versmallingen met grasdallen binnen de huidige baanbreedte …

Inspirerende VOORBEELDEN

Enkele websites kunnen inspirerend werken: